Muzeum Katyńskie oficjalna strona

Od lat trzydziestych, szczególnie w okresie Wielkiej Czystki 1937 roku w lesie pod Kijowem, opodal wioski Bykownia (dzisiaj w granicach miasta), chowano ofiary stalinowskich mordów. Ciała ofiar rozstrzelanych w kijowskich więzieniach przywożono tu nocą, ciężarówkami albo używając linii tramwajowej Kijów-Browary. Pamięć o tych czasach i o zbrodniczym procederze zakopywania nocą zwłok Pomordowanych w lesie zachowała się w znanym w Kijowie, okrutnym powiedzeniu: „uważaj, bo trafisz na tramwaj numer 23”.

Istnienie masowych grobów w bykowniańskim lesie „ujawniono” w 1971 roku. Wówczas dokonano pierwszych prac ekshumacyjnych, a znalezione szczątki pochowano we wspólnej mogile, umieszczając na pomniku informację, że spoczywają tu „ofiary hitlerowskich mordów z lat 1941-1943”. Kłamstwo o Bykowni upadło wraz ze Związkiem Radzieckim, kiedy przyznano, że chodzi o pomordowanych w latach 1934-1939. Pojawiła się wówczas hipoteza, że wśród spoczywających w lesie pod Kijowem są także Ofiary mordu katyńskiego, polscy jeńcy wojenni z więzień zachodniej Ukrainy, a także ze Stryja, Lwowa czy Stanisławowa. 

W Bykowni od 2001 roku pracowały zespoły Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, kierowane przez prof. Andrzeja Kolę. Podczas prac sondażowo-ekshumacyjnych (lata 2001, 2006, 2007, 2011) odnaleziono szczątki 1488 osób. Znalezione przy nich przedmioty pozwalają stwierdzić, iż są to obywatele Rzeczypospolitej. Szczątki te pochowano w tymczasowych mogiłach w październiku 2007 i w czerwcu 2011. W listopadzie 2011, w obecności prezydentów Polski i Ukrainy oraz Rodzin Katyńskich, dokonano w Bykowni wmurowania kamienia węgielnego pod Polski Cmentarz Wojenny, czwarty cmentarz katyński. Powstanie on w 2012 roku, staraniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Mapa