Części dzwonu: 1. miejsce na jarzmo, 2. korona, 3. hełm (tzw. głowa), 4. krawędź górna, 5. płaszcz 6. wieniec, 7. krawędź dolna (tzw. warga), 8. serce dzwonu (wewnątrz).
"Dzwon Katyński"
Vivos voco, mortos plango, fulgura flango [Żywych zwołuję, zmarłych opłakuję, gromy kruszę]Niebawem stolicy przybędzie kolejny i wyjątkowy dzwon w Muzeum Katyńskim – Oddziale Muzeum Wojska Polskiego posadowiony przed nową siedziba placówki.
Jego pomysłodawcą jest Jerzy Kalina, jeden z najbardziej uznanych artystów polskich, twórca tzw. narracji plastycznej i „świata” niepowtarzalnych instalacji w nowej ekspozycji Muzeum. Poproszony o przedstawienie „twórczej wizji” tejże realizacji, którą nazwał latarnią „Dzwon Katyński” tak przekazał: [---] jest ona dźwiękowym i wizualnym znakiem pamięci, nawoływaniem i ostrzeganiem w najistotniejszych chwilach życia człowieka i wspólnoty. To kontynuacja znaku istniejących cmentarzy katyńskich. Ten dzwon, dzwon Muzeum Katyńskiego, w przeciwieństwie do nisko zawieszonych dzwonów na istniejących cmentarzach katyńskich jest wyniesiony ku górze i opromieniony snopem światła dobiegającego z głębi symbolicznego dołu śmierci wykopanego u podstawy konstrukcji nośnej. Dzwon jest na trwałe okaleczony przestrzeliną, a zatem pozbawiony jest idealnego dźwięku, ale nie głosu. Obok śladu po pocisku widnieje w formie reliefu wypukłego żołnierski orzeł polski. Po przeciwległej stronie znajduje się tekst roty przysięgi z 1939 r. Dźwięk w najistotniejszych chwilach wydobywa elektromechaniczne wahadło. Dzwonnica jest znakiem identyfikacyjnym w rozległej przestrzeni Warszawskiej Cytadeli.Swoje dzwony posiadają także Polskie Cmentarze Wojenne na Wschodzie. Stanowią one symboliczne podkreślenie znaczenia nekropolii, budząc jednocześnie swymi tonami mocne wzruszenia. „Podziemne dzwony” - znajdują się w niszach poniżej poziomu ziemi, są jakby w niej uwięzione, pogrzebane i w takiej formie występują one w Katyniu, Charkowie i Miednoje, a ich stłumione dźwięki wydobywają się z dołu, co ma symbolizować prawdę niemożliwą do ukrycia nawet pod ziemią. Dla przykładu w Charkowie na powierzchni dzwonu wyryto tekst Bogurodzicy i nazwę „Charków”.
Natomiast w Bykowni dzwon pamięci posadowiono na powierzchni i podobnie jak na pozostałych cmentarzach – bije zarówno umarłym, jak i żywym ku przestrodze. Te żałobne dzwony, odlane w pracowni Jana Felczyńskiego w Przemyślu mają swoje nazwy – „Katyń”, „Charków” i „Miednoje” - wyrzeźbione na czaszy dzwonów, podobnie jak pierwsza zwrotka Bogurodzicy. Dzwon bykowieński natomiast – umieszczony na trzech cokołach z symbolami religijnymi, na spodniej stronie ma umieszczony fragment poematu Feliksa Konarskiego:
… I tylko p a m i ę ć została
Po tej katyńskiej nocy…
Pamięć n i e d a ł a s i ę się zgładzić,
Nie chciała ulec przemocy…..
Odlany również w tejże jednej z najsłynniejszych w świecie dzwonolejni mistrza Jana Felczyńskiego z Przemyśla - istniejącej od 1808 r. - „Dzwon Katyński”, posadowiony będzie przy murze Cytadeli Warszawskiej (w sąsiedztwie kaponiery – nowej siedziby placówki). Prosty w ornamentyce, chciałoby się rzec żołnierski, dzwon na wierzchniej stronie ma umieszczony rysunek orła wojskowego wz. 1919, na spodniej zaś – tekst roty przysięgi żołnierskiej obowiązującej w 1939 r.
W 1939 r. obowiązywała treść roty przysięgi wprowadzonej w 1924 r. (Dz.U. 1924 nr 72 poz. 698 1924.11.23; tekst jednolity: Dz.U.R.P. 1927 nr 68 poz. 603, Dz. Rozk. 19/1928 poz. 223), w kilku wersjach zależnych od wyznania:
Chrześcijanie – Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, chorągwi wojskowych nigdy nie odstąpić, stać na straży Konstytucji i honoru żołnierza polskiego, prawu i Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej być uległym, rozkazy dowódców i przełożonych wiernie wykonywać, tajemnic wojskowych strzec, za sprawę Ojczyzny mej walczyć do ostatniego tchu w piersiach i wogóle tak postępować, abym mógł żyć i umierać jak prawy żołnierz polski. Tak mi dopomóż Bóg i święta Syna Jego Męka. Amen.
Niechrześcijanie prócz mahometan – Przysięgam Bogu Wszechmogącemu być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, chorągwi wojskowych nigdy nie odstąpić, stać na straży Konstytucji i honoru żołnierza polskiego, prawu i Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej być uległym, rozkazy dowódców i przełożonych wiernie wykonywać, tajemnic wojskowych strzec, za sprawę Ojczyzny mej walczyć do ostatniego tchu w piersiach i wogóle tak postępować abym mógł żyć i umierać jak prawy żołnierz polski. Tak mi dopomóż Bóg. Amen.
Mahometanie – Przysięgam Panu Bogu Jedynemu być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, chorągwi wojskowych nigdy nie odstąpić, stać na straży Konstytucji i honoru żołnierza polskiego, prawu i Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej być uległym, rozkazy dowódców i przełożonych wiernie wykonywać, tajemnic wojskowych strzec, za sprawę Ojczyzny mej walczyć do ostatniego tchu w piersiach i wogóle tak postępować, abym mógł żyć i umierać jak prawy żołnierz polski. Bereetjum Mine Allachivy veresulini illeclezine a hetdeteum minel masiurkine Billagi, Wałłagi, Tałłagi, Amin.
„Dzwon Katyński” rozbrzmi pełnym głosem – 17. września 2015 r. o godz. 12.00, jako sygnał otwarcie nowej ekspozycji stałej Muzeum Katyńskiego.
